De zorgsector is volop in beweging. Het kabinet Rutte stimuleert zorgorganisaties om steeds commerciëler te functioneren: goede kwaliteit moet geleverd worden tegen de laagst mogelijke kosten. De vraag om schaalvergroting en efficiëntie groeit hierdoor. Om cliënten te verzekeren van de best mogelijke zorg, is het belangrijk dat medewerkers aan de slag kunnen in een prettige, functionele werkomgeving. In hoeverre is dit nu het geval? Het antwoord hierop vindt u met de Medewerkerraadpleging, die de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) haar leden sinds 2010 aanbiedt.
Medewerkers in de gehandicaptenzorg zeer betrokken bij cliënten en collega's
Bij de Medewerkerraadpleging kunnen leden kiezen uit drie verschillende instrumenten, waaronder de Medewerker Monitor uitgevoerd door Effectory, marktleider in medewerkersonderzoek. Bijna 50.000 medewerkers uit ruim 70 gehandicaptenzorgorganisaties vulden de afgelopen twee jaar de Medewerker Monitor in. Tijd om de balans op te maken en na te gaan hoe medewerkers het werken in de gehandicaptenzorg ervaren. De VGN nodigde Effectory uit om de opvallendste resultaten te delen.
In de sector signaleren we dat de vraag om efficiënte, grootschalige organisaties botst met de wensen van de medewerkers. Zorgverleners willen hun cliënten persoonlijk en klantgericht benaderen. Zij willen graag de tijd voor mensen nemen en werken prettig samen met collega’s in hun eigen team, die er ook zo over denken. Tegelijkertijd hebben medewerkers echter te maken met kostenbesparing vanuit het hoofdkantoor of de overheid, waardoor hetzelfde werk met minder mensen gedaan moet worden. Deze belangen bijten elkaar en dat zien we terug in de resultaten van het onderzoek. De waardering voor het werk en het eigen team is erg hoog, de waardering voor de organisatie als geheel valt lager uit. Hier is nog ruimte voor verbetering.
Betrokkenheid
Wat laten de resultaten precies voor beeld zien? Allereerst is de enorme betrokkenheid van de medewerkers opvallend. De gedrevenheid bij medewerkers in de gehandicaptenzorg richting cliënten is prachtig om te zien: de medewerkers hebben écht passie voor hun werk. Werken in de zorg is een roeping en medewerkers werken vanuit hun hart voor hun cliënten.
Toch valt er ook nog winst te behalen op dit gebied. Op welke manier? De grote vraag is: waar voelen de medewerkers zich betrokken bij, behalve bij de cliënt? Bij hun team of bij de locatie waar men het meest werkt? Of zelfs nog een niveau lager, bij het werk dat men doet?
De betrokkenheid bij de organisatie als geheel is aan de lage kant in de gehandicaptenzorg, een 7,0 ten opzichte van een 7,4 in de gehele zorgbranche. Een van de verklaringen hiervoor kan zijn: het ontbreken van een gedeelde duidelijke visie en verbondenheid tussen de verschillende niveaus in de organisatie. Hierdoor ontbreekt het gevoel om met z’n allen één groot, trots team te zijn.
De betrokkenheid bij het eigen team is heel groot. Medewerkers worden gemotiveerd door hun collega’s (score 7,3 ten opzichte van een 7,1 in de hele zorgbranche) en zijn bereid elkaar te helpen (score 8,5 ten opzichte van een 8,4).
Tevredenheid
Naast betrokkenheid is ook de tevredenheid van de medewerkers gemeten. Deze ligt in de gehandicaptenzorgorganisaties iets lager dan gemiddeld. Medewerkers in de gehandicaptenzorg beoordelen de stelling ‘Ik ben alles overziende tevreden over mijn organisatie’ met een 7,1. In de gehele zorgbranche is dit een 7,2. Het landelijk gemiddelde (van alle sectoren) is een 7,4.
Zoomen we in op deze 7,1, dan zien we vooral een lage beoordeling bij drie groepen. Medewerkers tussen de 25 en 34 jaar scoren benedengemiddeld, net zoals medewerkers met een dienstverband van 6 tot 10 jaar. Dit zijn medewerkers die al wat werkervaring en kennis van het vak hebben. Zij durven kritisch te oordelen. Deze generatie is sowieso wat mondiger dan oudere medewerkers zijn. Vaak hebben zij uitstekende ideeën om de organisatie te verbeteren, wanneer hen daarnaar gevraagd wordt.
Ook medewerkers werkzaam bij grote organisaties (met meer dan 4000 medewerkers) scoren iets onder het gemiddelde. De afstand van de werkvloer tot de top wordt als groot ervaren, het risico op ruis op de communicatielijn is – vanwege de hoeveelheid managementlagen – daarmee ook groter. Daarom is een focus op heldere, eerlijke communicatie essentieel, evenals het tonen van oprechte betrokkenheid van het bestuur met de werkvloer en de cliënt.
Waardering en werkdruk
Hoe is het gesteld met de waardering in de gehandicaptenzorgsector? De stelling ‘Ik word door mijn werkgever gewaardeerd’ beoordelen medewerkers met een 6,1. Dit ten opzichte van een 6,2 landelijk en in de gehele zorgbranche. Medewerkers in de gehandicaptenzorg raden hun werkgever ongeveer even vaak aan bij vrienden en bekenden als in de rest van de zorgbranche: de score hiervoor is een 6,5 ten opzichte van een 6,6 gemiddeld. Medewerkers in de leeftijd van 25 tot en met 34 jaar of met een dienstverband van 6 tot 10 jaar zijn wat vaker actief op zoek naar een andere baan, een logisch gevolg gezien hun lagere tevredenheidsscore. Daarnaast is jobhoppen voor deze generatie normaal, om de zoveel tijd gaan zij op zoek naar een nieuwe uitdaging om zichzelf verder te kunnen ontplooien.
De meerderheid van de medewerkers is tevreden over de werkdruk (60%). Een aantal medewerkers vindt dat er verbeteringen mogelijk zijn op dit gebied. Ruim een derde van de ondervraagden vindt de werkdruk regelmatig (veel) te hoog. Een enkeling vindt de werkdruk aan de lage kant. Een te hoge werkdruk levert zowel lichamelijk als geestelijk een hoge belasting op, waardoor een aantal medewerkers aangeeft dat hun werk/privé balans niet optimaal is.
Focus op de cliënt
Medewerkers in de gehandicaptenzorg zijn zeer tevreden over de cliëntgerichtheid van hun eigen afdeling. Deze wordt beoordeeld met een 7,9, ten opzichte van een 7,7 in de gehele zorgsector. Wel leeft het gevoel dat cliëntgerichtheid minder focus krijgt binnen de organisatie als geheel (score 6,9 ten opzichte van een 7,0 in de gehele zorgsector).
Hier ligt een uitdaging voor het bestuur van de gehandicaptenzorgorganisaties: cliëntgerichtheid kan duidelijker als focuspunt op de interne agenda worden gezet. Waarschijnlijk bestaat deze focus op de cliënt wel, maar is deze nog niet zichtbaar genoeg. Bij organisaties met hoge scores op cliëntgerichtheid zien we dat de visie van de organisatie voor iedereen glashelder is en voortdurend gecommuniceerd wordt. Alle medewerkers zijn daardoor doordrenkt van deze visie en leven deze na in hun werkzaamheden. Bij gehandicaptenzorgorganisaties zien we iets heel opvallends: de medewerkers delen in principe allemaal dezelfde focus, want de aandacht voor de cliënt staat bij iedereen centraal. Dat is hartstikke goed. Maar toch heeft men niet het gevoel dat deze focus organisatiebreed leeft, medewerkers voelen alleen verbondenheid binnen hun eigen team. Dat betekent dat de top van de organisaties veel actiever aan de slag kan met het uitdragen van centrale, cliëntgerichte waarden.
Communiceren dus, organisatiebreed. Dat is dé manier om de neuzen op alle niveaus dezelfde kant op te krijgen.
Effectiviteit en efficiëntie
Lukt het gehandicaptenzorgorganisaties om gehoor te geven aan de roep om efficiëntie vanuit de overheid? Volgens de medewerkers wel. De efficiëntie van hun eigen afdeling wordt door medewerkers positief beoordeeld met een 7,0. Dit is gelijk aan het gemiddelde in de gehele zorgbranche.
Ook de mate van effectiviteit scoort een voldoende: een 6,5, eveneens gelijk aan het gemiddelde van de zorgbranche. Wel scoren de werkplekken iets onder het gemiddelde. Medewerkers in de gehandicaptenzorg beoordelen deze met een 6,4, ten opzichte van een 6,6 in de zorgbranche als geheel. Ook de beoordeling van de werktijden valt iets lager uit dan gemiddeld (een 7,2 ten opzichte van een 7,4), net zoals de apparatuur waarover men beschikt (een 6,4 ten opzichte van een 6,6).
Bent u benieuwd naar de mening van uw medewerkers?
Hoe is het gesteld met de betrokkenheid, tevredenheid en efficiëntie van uw mensen? Voelen zij zich gewaardeerd en is er voldoende focus op de cliënt? Een medewerkersonderzoek is een goed instrument om dit nauwkeurig in kaart te brengen. Met een onderzoek geeft u op een positieve manier aandacht aan uw mensen en krijgt u inzicht in het functioneren van elke afdeling. Welke zaken lopen goed en waar is nog ruimte voor verbetering? Door uw mensen te laten meedenken en praten over potentiële verbeterpunten, stimuleert u de betrokkenheid bij uw organisatie.
Gehoord worden is heel belangrijk voor het gevoel van waardering en betrokkenheid. En het is ook dé manier voor het bestuur om organisatiebreed een herkenbare visie te formuleren, die de juiste snaar raakt en gedragen wordt door alle medewerkers.